پیروزی كریم اف در انتخابات ازبكستان

همان‌گونه كه انتظار می‌رفت، اسلام كریم اف رییس‌جمهوری ازبكستان در انتخاباتی بار دیگر به ریاست جمهوری دست یافت. اسلام کریم اف با کسب 90 درصد آرا در مقابل رقبای خود به پیروزی قطعی دست یافته است. اسلام کریم اف که در مارس سال 1990 از سوی شورای عالی بعنوان رئیس‌جمهور برگزیده شد، در سال‌های 2000 و 2007 دو بار پشت سر هم با کسب آرای مطلق بعنوان رئیس‌جمهور ازبکستان برگزیده شد و بیش از 24 سال است که رئیس‌جمهور ازبکستان می‌باشد. بنا به اعلام ها 17 میلیون نفر به «اسلام کریم اف» رأی داده‌اند. كریم اف بیش از دو دهه است كه ریاست جمهوری را برعهده دارد و بر ازبكستان به تمامی حكم می راند. هر چند قبلا براساس قانون انتخابات ازبكستان، هیچ فردی نمی توانست برای دو دوره متوالی به ریاست جمهوری برگزیده شود، ولی آقای كریم اف از سال 2000 میلادی كه قانون اساسی به نفع كریم اف اصلاح شد همواره در رقبای شناخته شده پیروز میدان بوده است. در واقع هر چند پیش سه نامزد دیگر انتخابات ازبکستان حاتمجان کتمان‌اف» از حزب دموکراتیک خلق «اکمل سعیداف» از حزب دموکراتیک ازبکستان «ملیتیکلانیش» و «ناریمان عمراف» از حزب سوسیال دموکراتیک «عدالت از احزاب سیاسی دیگر کمپین انتخاباتی خود را آغاز کردند؛ اما این اسلام کریم اف» رییس‌جمهور فعلی ازبکستان از حزب لیبرال دموکراتیک بود كه به پیروزی رسید.

علل پیروزی كریم اف

وی از زمان فروپاشی اتحاد شوروی در رأس حکومت بوده و جزو قدیمی ترین رهبران جهان هست. در این بین در این کشور به جای انتخابات و رأی گیری برای تمدید دوره ریاست جمهوری فضا به گونه‌ای است كه این رویكرد عملاً یک همه‌پرسی غیرمستقیم است؛ یعنی برگزاری انتخابات به نیروهای مخالف و منتقد امکان نمی‌دهد از نارضایتی مردم استفاده کنند. گذشته از این نبود هیچ نیروی سیاسی و یا حزب مخالف دولت به پیروزی كریم اف كمك كرده است. جدا از این در اکثر موارد نامزدهای دیگر جزء طرفداران رئیس‌جمهور بودند. گذشته از این نیز باید توجه داشت كه هر چند برخی مخالفان دولت ازبکستان معتقدند کریم اف با بهره گرفتن از فرصت جشن عید نوروز از سوی رسانه‌ها، آشکارا اقدام به تبلیغ گسترده به نفع خود برای جلب آرای عمومی کرده است اما تداوم رهبری وی، تأمین حداقل‌های موجود در ثبات، هراس جامعه از دوران پسا كریم اف و نوع كنش تندروهای اسلامی در این كشور و... نیز در پیروزی كریم اف نقش داشته است.

چالش‌ها و پیامدهای پیروزی كریم اف:

هر چند به نگاه برخی از سال 2007 به این طرف در این کشور روندی دنبال می‌شود تا به صورت تدریجی میزان مسئولیت و اختیارات سایر قوا و به خصوص پارلمان افزایش داده شود، اما در مقابل سرکوب مخالفان از سوی حکومت منجر به انتشار گزارش‌های متعددی پیرامون نقض حقوق بشر در ازبکستان شده است. در این كشور کنترل سیاسی در اقتصاد متمرکز کشور انعکاس یافته و اصلاحات اقتصادی روند بسیار کندی را طی می‌کنند چنانچه رشد اقتصادی در ازبکستان نامناسب است. در جغرافیای‌ سیاسی‌، اقتصادی‌ و انسانی‌ آسیای‌ مركزی‌، ازبكستان‌ جایگاه‌ خاصی‌ دارد. این‌ كشور پرجمعیت‌ترین‌ كشور آسیای‌ مركزی‌ است‌. منابع‌ نفت‌ و گاز آن‌ محدود ولی‌ در مقابل‌ ذخایر غنی‌ معدنی‌ چون‌ اورانیوم‌ و فلزات‌ رنگین‌ دارد. گذشته از این هر چند بر اساس مصوبه اخیراً از طرف «اسلام کریم‌اف» رئیس‌جمهوری ازبکستان در سال 2015 میلادی این کشور بیش از 130 طرح به ارزش کلی معادل 7 میلیارد و 442 میلیون دلار اجرا می‌شود. اما منتقدان همواره عدم ارائه برنامه‌ای مدون برای احیای زیرساخت‌های اقتصادی  اجتماعی و سیاسی جامعه ازبکستان را مد نظر قرار می‌دهند. در حوزه ازبكستان‌ كشوری‌ کاملاً محصور در خشكی‌ است‌ و در ملاحظات‌ ژئوپلتیك‌ زمانی‌ مورد توجه‌ بازیگران‌ منطقه‌یی‌ و فرامنطقه‌یی‌ قرار می‌گیرد كه‌ در مركز رقابت‌ها قرار گیرد. در بعد دیگری چالش دیگر انتقاد نهادهای مدافع حقوق بشر بوده است آن‌ها دولت را به علاوه متهم به نادیده گرفتن حقوق انسانی از جمله سركوب شدید مخالفان و حكومت‌ دیكتاتوری‌ سنتی‌ با ساخت‌ كمونیستی‌ و مافیایی‌ توصیف‌ می‌كنند. گذشته از این  فعال شدن گروه‌های تروریستی با حضور شبه‌نظامیان منطقه در مرزهای افغانستان با کشورهای آسیای مرکزی و همچنین حمایت حرکت اسلامی ازبکستان از گروه تروریستی داعش، اقداماتی چالش زا برای دولت ازبكستان است. ازبکستان از جمله کشورهای آسیای مرکزی است که با افغانستان هم‌مرز است، به همین دلیل باید آمادگی مقابله با تهدیدات ناشی از بی‌ثباتی مناطق مرزنشین را داشته باشد. شبه‌نظامیان جنبش اسلامی ترکستان و اتحاد جهاد اسلامی در حال حاضر در استان‌های مرزی قندوز، جوزجان و فاریاب فعالیت می‌کنند و احتمال نفوذ آن‌ها به قلمرو ازبكستان نیز وجود دارد. علاوه بر این شرکت گروهک‌های تروریستی در قاچاق مواد مخدر نیز وضعیت را بحرانی‌تر می‌کند.تأثیر پیروزی كریم اف در سیاست خارجی

پیام نوروزی رئیس‌جمهوری ازبکستان مبنی بر ضرورت هشیاری جامعه در مواجهه با ناامنی و تشدید درگیری‌های مسلحانه و گسترش بیش از پیش همکاری‌های دوجانبه و همه‌جانبه با کشورهای خارجی و سازمان‌های بین‌المللی به خصوص کشورهای همسایه به عنوان اولویت سیاست خارجی ازبکستان برای مقابله با مظاهر ناامنی در حالی است كه منتقدان همواره نبود سیاست خارجی شفاف در عرصه خارجی را مد نظر قرار می‌دهند. در واقع جمهوری ازبکستان تنها کشور منطقه آسیای مرکزی است که طی دو دهه گذشته رویکردی کاملاً متغیر بین همراهی و یا تقابل با فدراسیون روسیه و ایالات‌متحده آمریکا را در عرصه سیاست خارجی به نمایش گذاشته است. لذا عامل فرد (شخصیت و رویکرد اقتدارگرایانه اسلام کریم اف) بیش از محیط بین‌المللی (اختلاف‌ها در منطقه و رقابت روسیه و آمریکا)، در شکل‌گیری سیاست خارجی متغیر در جمهوری ازبکستان نقش ایفا نموده است. در این حال باید گفت در كنار نقش کم رنگ مجلس عالی در روند تصمیم گیری‌های اصلی ایـن کـشور رویکرد اقتدارگرایانه اسلام کریم اف در سیاست خارجی با توجه به پیروزی دوباره وی هم ادامه خواهد داشت. در این بین اتخاذ این نوع سیاست خارجی از سوی تاشکند، پیامدهای مهمی چون تخریب وجهه ازبکستان به عنوان یک متحد قابل‌اعتماد، تشدید اختلاف‌های ازبکستان با کشورهای منطقه، تضعیف سازمان پیمان امنیت جمعی و تشدید رقابت بین چین و روسیه با آمریکا در آسیای مرکزی را در پی خواهد داشت. در این بین این رویكرد نقطـه نظـرات و دیدگاه‌های شخص رئیس‌جمهور و تغییر پیاپی خط مشی‌های آن موجب کاهش اعتماد به این کشور در صحنه بین‌الملل و منطقه شده است. این رویكرد در یك سال گذشته نیز به چشم خورده است؛ یعنی هر چند کاخ سفید، ازبکستان را شریک مورد اعتماد خود در آسیای مرکزی دانسته و در بحث امنیت منطقه‌ای رایزنی و همکاری با تاشکند را مهم ارزیابی می‌کنند اما آمریکا از نظر اقتصادی و تجاری در تعاملات خارجی تاشکند دارای جایگاه ویژه‌ای نمی‌باشد. چنانچه در سال 2013 واردات کالاهای آمریکایی به ازبکستان 321 میلیون دلار و صادرات کالاهای ازبکی به آمریکا 27 میلیون دلار بوده است. در مقابل نیز تاشکند ضمن حفظ روابط خوب اقتصادی با روسیه و چین، علاقه‌مند به ادامه همکاری‌های. اما روس‌ها نیز با و جود سفر اخیر پوتین به این كشور نگاه چندان مثبتی به این كشور ندارند. در بعد دیگری هر چند ازبکستان پرجمعیت ترین کشور آسیای مرکزی، و همچنین مقتدرترین قدرت نظامی در این منطقه است و می‌کوشد نقشی مسلط در منطقه به دست آورد، اما رویكرد منطقه‌ای وی همچنان موجب پیدایش شکاف میان ازبکستان و دیگر کشورهای آسیای مرکزی شده است.

حمل 1394