برخی را عقیده بر آن است که پارلمان دوره چهاردهم (دوران حاکمیت دموکراتیک خلق بعدن حزب وطن) یک نهاد دموکراتیک نبود، بیشتر تک حزبی و ارگان در دست حاکمیت وقت بود.

 می‌خواهم کمی مکث‌ کنم به آن پارلمان و مقایسه آن با پارلمان‌های دوره‌های حامد کرزی و اشرف غنی:

 درست است که در آن زمان هنوز سیستم تک حزبی حاکم بود و قدرت را حزب دموکراتیک خلق رهبری می‌کرد اما در آن شرایط که جنگ اعلان ناشده با تمام شدت جریان داشت، غرب در فکر انتقام از شوروی‌ها بود و این افغانستان بود که به مرکز تقابل‌ها تبدیل شده بود، همچنان حاکمیت آن دوران به مشکلات معین اقتصادی، سیاسی و امنیتی مواجه بود، با آن‌هم دولت وقت تصمیم گرفت تا انتخابات پارلمانی را باآنکه آغازی برای حد اقل دموکراسی بود دایر و خانه‌ی را بنام خانه ملت و فکر ملت ایجاد نماید که چنین هم شد، یاد دارم که چه احساس بلند در میان مردم به خاطر انتخابات پارلمانی ایجاد شده بود، مردم گروه گروه به‌پای صندوق‌های انتخاباتی می‌رفتند تا رأی خویش را به کاندیدای مورد نظر خود بدهند، البته حزب حاکم هم کوشش داشت تا بیشترین کاندیدای خود را موفق بسازید تا پارلمان مورد اعتماد خود را داشته باشد که در این روند کمبودی‌ها و کاستی‌های وجود داشت، انکار کردن از آن جرم است.

 به یاد دارم که کاندیدای حزب حاکم در ناحیه یازدهم شهر کابل در مقابل کاندیدای مستقل باخت و آن فرد مستقل وارد پارلمان شد، آن پارلمان بهترین شخصیت‌ها را با طرز دیدهای مختلف در وجود خود جا داد، برای کرسی‌های آن پارلمان شخصیت‌های با فهم و فرهنگ بالا که سیاست و قانون را می‌دانستند انتخاب شدند، باور داشته باشید زمانی که وارد سالون‌ جلسات پارلمان می‌شدم با انسان‌های بر می‌خوردم که قابل افتخار بودند و اکثریت شان کسانی بودند که تجربه بزرگ کار و فعالیت افتخار آمیز در آن کشور را داشتند برای یک لحظه شما شخصیتی چون مرحوم داکتر خلیل احمد ابوی را که رییس منتخب مجلس نماینده گان (ولسی‌جرگه) بود با رییس‌های سه دوره اخیر مقایسه کنید و یا هم رییس سنا که مرحوم داکتر محمود حبیبی بود. این دو شخصیت نتنها شایسته گی رهبری پارلمان را داشتند بلکه توان و صلاحیت رهبری مقام‌های بالاتر از پارلمان را داشتند چنانچه در تاریخ زنده گی شان چنین شایسته گی ها را به‌خوبی تجربه کرده بودند.

 در آن دوران به چهره‌های سیاسی دگر اندیش که هویت حزبی و یا سیاسی مربوط به خویش را داشتند چانس رهبری مجلس داده شد از جمله محترم ظهور الله ظهوری شخصیت سیاسی و اجتماعی که من‌حیث معاون‌ مجلس نماینده گان (ولسی‌جرگه) انتخاب و با درایت لازم کار و فعالیت نمود.

 هیچ وکیل آن دوره موتر و بادی گارد نداشت، هیچ معاش امتیازی نبود و اکثریت شان کسانی بودند که با قلب پاک و وجدان بیدار در خدمت مردم و وطن قرار داشتند، بهترین قوانین را طرح و تصویب کردند، به حکومت‌های خالقیار، حسن شرق و سلطان علی کشتمند رأی اعتماد دادند، پیوسته از کار و فعالیت حکومت کنترول می‌کردند به یاد دارم که با چه احساس مسؤولیت پذیری، فرد فرد نامزد وزیران را مورد بررسی قرار داده ‌‌ و بعد هم برایش رأی موافق و یا غیر موافق می‌دادند.

 از همه مهم‌تر که هیچ گاهی به یاد ندارم که رییس جمهوری مرحوم داکتر صاحب نجیب الله در کار پارلمان مداخله کرده باشد و یا خواسته‌های خویش و حزب حاکم را بالای اعضای پارلمان تحمیل نموده باشد.

 هیچ نمونه‌ی از اعضای آن دوره را نمی‌توان یافت که در آن فساد ‌ و رشوت گرفتن وجود داشته باشد ‌و یا نام شان شامل قضایای فساد سیاسی، اقتصادی و اخلاقی باشد.

 با مسؤولیت می‌خواهم بنویسم که دوره چهاردهم پارلمان یکی از پر درخشش ترین دوره‌های پارلمانی افغانستان بود که تکرار آن را در شرایط موجود کمتر می‌بینم.

 اما دوره‌های پس از ۲۰۰۱؛

 شما خود شاهد زنده، انتخابات این دوره‌ها که پر از تقلب و فساد گسترده بود می‌باشید، این‌ها با معاش بلند، امتیازهای فراوان و ده‌ها بادیگارد نماینده گی از مردمی می‌کنند که هیچ گاه صدا ‌و سیمای آن مردم نبودند و نیستند، خانه ملت را به مسخره گرفته‌اند، سطح پایین بحث‌های پارلمانی را می‌توان به‌خوبی دید، از توهین و تحقیر همدیگرشان اصلن که نپرس، جنگ‌های لفظی و فیزیکی جز عادت شان شده است. لباس پوشیدن و فرهنگ گفتمان شان به‌کلی از دوره‌های دوازده تا چهاردهم پارلمان افغانستان بیگانه است.

 بدون شک در میان اینان برخی شخصیت‌های وجود دارد که قابل حرمت اند و می‌خواهند صدای مردم و دادخواهی باشند اما کم اند‌ و چانس صدا بلند کردن و یا با دست پاک، کار کردن را کم‌تر دارند زیرا نظام خود غرق در فساد است که تأثیر مستقیم بر پارلمان و مجموع نهادهای دولتی دارد.

 چه خوب است تا دموکراسی و آزادی را نهادینه کنیم، خوبی‌های دوره‌های مختلف را حفظ و رشد و با بدی‌هایشان خداحافظی کنیم تا در آینده پارلمان‌های داشته باشیم که واقعن مرکز فکر و صدای مردم شوند و دست شان در صداقت و قانونیت بلند باشد.

 زنده باد مردم باعزت سرزمین زخمی ما افغانستان!

 با درود و مهر

 صمد کارمند

 وکیل (نماینده جوانان کابل) دور چهاردهم مجلس نماینده گان پارلمان افغانستان فبروری ۲۰۲۱