برمای دولتی آنان را مهاجران غیرقانونی می‌دانند که هنگام بریتش راج سال ۱۸۲۳ از بنگال به برما آمدند، اما حضور آنان در آن ولایت حتی از آغاز استقرار کمپنی هند شرقی در بنگاله سال ۱۷۹۹ شروع شده است. اشغالگران بریتانیایی لشکرهایی مرکب از هندیان داشتند که از بنگال تا صوبه سرحد در آن سرباز بودند.

 روهینگایی ها در ولایت ارکان زندگی می‌کنند و در ده روز اخیر از ۷۰ تا ۹۰ هزار به کشورهای همسایه (بیشتر بنگله دیش) گریخته‌اند. جریان فرار آنان از برما تازه نیست و سال‌های درازی است ادامه دارد. در حال حاضر شواهد قریه‌های سوخته در آن جا وجود دارد و گفته شده اجساد زیادی را به خاطر محو شهود سوختانده اند. مقامات به ملل متحد اجازه نداده به آنجا برود و نه خبرنگار زیاد اروپایی یا جهانگرد در آن جا حضور دارند.

 به‌جز ترکیه و تعدادی مسلمانان هیچ کشوری صدایی برای آن‌ها بلند نکرده‌اند، زیرا علیا مخدره هانسانگ را جایزه نوبل صلح داده و نمی‌توانند او را ستمگر بشمارند؛ حال آن که هانسانگ جان پیر همدم گرمابه بوداییان است. در حال حاضر لشکر برما می‌گوید در آن جا به سرکوب تند رویی مشغول است که از بیرون بدان جا رخنه کرده و جنرال ارشد آن کشور غُر می‌زند روهینگایی ها مهاجران غیرقانونی‌اند. روانشناسی اجتماعی تنها به دهنده و گیرنده بیماری دقت دارد و قربانی این بیماری (دیدگاه قومی، مذهبی - ظالم و مظلوم - جبار و قربانی) هر دو سوی این بحران‌اند.

 روهینگایی ها را که مثل هزاره‌های کشور ما قربانی تبعیض دولتی هستند، ملل متحد قربانی معروف جفای دولتی شناخته است؛ ولی همسایه‌های بودایی شان آنان را کسانی می‌دانند که سال ۱۹۴۲، هنگامی که آنان در کنار جاپان (یک اشغالگر) در برابر انگلستان (اشغالگر دیگر) ایستاده بودند، روهینگایی ها همراه بریتانیایی‌ها بودند. (سال ۱۹۸۵ با پیر مردی از ساکنان اوگی در شمال شرق پشاور آشنا شدم که فرتوت بود و خاطرات زیادی از جنگ‌های برما داشت که خود در آن‌ها شرکت کرده بود و از آن مدال داشت).

 فرمانده لشکرهای برمایی هم می‌گوید بار دیگر اجازه نخواهد داد آن جریان (نفوذ داعش و تندروی اسلامی) تکرار شود. روهینگایی ها رسماً در برما زیر تبعیض‌اند

 رویدادهای اخیر برما که پای لشکر و دولت در آن دخیل است، پس از آن راه گرفت که سال ۲۰۱۲ تند روان روهینگایی بر یک مرکز پولیس در آن ولایت حمله کردند.

* * *

 این یاد داشت بر مبنای گزارش امروز «آی بی تایمز» و متن "روهینگا" در بریتانیکا انسیکلو پدیا تهیه شده است.